Trong thị trường tài chính, các công cụ tài chính phái sinh như hợp đồng kỳ hạn đã trở thành một phần không thể thiếu trong danh mục đầu tư của nhiều nhà đầu tư. Vậy hợp đồng kỳ hạn là gì, có những đặc điểm nào, và chúng mang lại lợi ích gì cho các nhà đầu tư? Bài viết này sẽ giải đáp những thắc mắc đó.
1. Hợp Đồng Kỳ Hạn Là Gì?
Hợp đồng kỳ hạn là một thỏa thuận giữa hai bên, trong đó một bên đồng ý mua và bên kia đồng ý bán một tài sản cụ thể tại một thời điểm xác định trong tương lai, với mức giá đã thỏa thuận từ trước. Hợp đồng này không được giao dịch trên sàn giao dịch chính thức mà thường được thực hiện qua các thỏa thuận cá nhân hoặc giữa các tổ chức tài chính.
Mục đích chính của hợp đồng kỳ hạn không chỉ dừng lại ở việc đầu cơ giá cả trong tương lai mà còn nhằm bảo vệ tài sản khỏi các rủi ro về biến động giá hoặc lãi suất. Hợp đồng kỳ hạn hiện nay rất phổ biến và được phân loại thành nhiều loại khác nhau như hợp đồng kỳ hạn cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa, tiền tệ, lãi suất, và hợp đồng kỳ hạn không giao dịch.
Ví dụ: Hợp Đồng Kỳ Hạn Cổ Phiếu
Một nhà đầu tư có thể ký kết một hợp đồng kỳ hạn cổ phiếu, trong đó họ đồng ý mua 100 cổ phiếu của một công ty với giá 50.000 VND/cổ phiếu trong 3 tháng tới. Nếu giá cổ phiếu tăng lên 60.000 VND/cổ phiếu vào thời điểm đáo hạn, nhà đầu tư vẫn có thể mua với mức giá 50.000 VND/cổ phiếu theo hợp đồng đã ký.
2. Các Yếu Tố Tạo Nên Hợp Đồng Kỳ Hạn
Để hiểu rõ hơn về hợp đồng kỳ hạn, chúng ta cần xem xét các yếu tố cấu thành nên nó.
2.1 Tài Sản Cơ Sở
Tài sản cơ sở của hợp đồng kỳ hạn có thể là:
- Tài sản thực tế: Bao gồm các loại hàng hóa như lúa gạo, cà phê, cao su, dầu thô, v.v. Đây là các tài sản vật chất có thể giao dịch và chuyển nhượng.
- Tài sản tài chính: Như trái phiếu, cổ phiếu và tiền tệ. Các tài sản này thường có tính thanh khoản cao và được giao dịch trên các thị trường tài chính.
2.2 Các Nhân Tố Tham Gia Hợp Đồng
Hợp đồng kỳ hạn bao gồm các bên tham gia:
- Người mua: Bên đồng ý mua tài sản vào một thời điểm nhất định trong tương lai với giá đã thống nhất hôm nay.
- Người bán: Bên đồng ý bán tài sản nhất định vào một thời điểm trong tương lai với giá đã thỏa thuận.
2.3 Thời Điểm và Giá Kỳ Hạn
- Thời điểm trong tương lai: Là thời điểm mà hai bên sẽ thực hiện thanh toán hợp đồng.
- Giá kỳ hạn: Mức giá đã thống nhất cho tài sản, được xác định dựa trên giá giao ngay và lãi suất hiện tại trên thị trường.
Ví dụ: Vào ngày 10/6/2023, ông A ký kết hợp đồng kỳ hạn 3 tháng với ông B, trong đó ông A sẽ mua 20 tấn gạo với mức giá 20.000 VND/kg. Ngày đáo hạn sẽ là 10/9/2023, và giá kỳ hạn là 20.000 VND/kg.
3. Hợp Đồng Kỳ Hạn Có Đặc Điểm Gì?
3.1 Phương Thức Thanh Toán
Hợp đồng kỳ hạn yêu cầu hai bên thực hiện thanh toán tiền và trao đổi tài sản cơ sở vào ngày đáo hạn. Điều này có nghĩa là cả hai bên phải tuân thủ thỏa thuận đã ký kết.
3.2 Tự Do Trong Thỏa Thuận
Các bên tự thỏa thuận về nội dung của hợp đồng mà không cần thông qua trung gian. Điều này giúp giảm thiểu chi phí giao dịch và tạo ra sự linh hoạt trong việc thiết lập các điều khoản hợp đồng.
3.3 Tính Không Chuẩn Hóa
Tài sản cơ sở không yêu cầu chuẩn hóa về khối lượng, chất lượng hay giá trị như hợp đồng tương lai. Điều này có nghĩa là các bên có thể thương lượng về đặc điểm cụ thể của tài sản.
3.4 Giao Dịch OTC
Hợp đồng kỳ hạn không được niêm yết và giao dịch trên thị trường tập trung mà chỉ được giao dịch trên thị trường OTC (Over-the-Counter). Điều này đồng nghĩa với việc tính thanh khoản của hợp đồng kỳ hạn thường thấp hơn so với hợp đồng tương lai.
3.5 Không Có Ký Quỹ
Hợp đồng kỳ hạn không yêu cầu các bên phải thực hiện ký quỹ như hợp đồng tương lai. Điều này có thể tạo ra một số rủi ro nhất định, đặc biệt trong trường hợp bên tham gia không thể thực hiện nghĩa vụ của mình vào ngày đáo hạn.
4. Ưu điểm và Rủi Ro của Hợp Đồng Kỳ Hạn
4.1 Ưu điểm
Ưu điểm lớn nhất của hợp đồng kỳ hạn là khả năng phòng ngừa rủi ro. Đây là một công cụ hiệu quả giúp doanh nghiệp duy trì ổn định khoản thu nhập mà không bị ảnh hưởng bởi biến động của các tài sản trên thị trường.
Hợp đồng kỳ hạn chỉ thể hiện thỏa thuận giữa hai bên về cách thức giao dịch hàng hóa một cách riêng biệt. Vì vậy, hợp đồng kỳ hạn có tính linh hoạt cao về các yếu tố như thời gian và quy mô giao dịch.
4.2 Rủi Ro
Hợp đồng có kỳ hạn là một trong những loại hợp đồng có mức độ rủi ro cao, bởi vì một bên tham gia có thể không thực hiện nghĩa vụ của mình khi lợi ích cá nhân bị ảnh hưởng.
- Rủi ro thanh khoản: Do hợp đồng có kỳ hạn là thỏa thuận trực tiếp giữa bên mua và bên bán, không thông qua trung gian và không được niêm yết trên các thị trường tập trung hay sàn giao dịch, việc chuyển nhượng hoặc đóng vị thế hợp đồng trở nên khó khăn. Điều này dẫn đến rủi ro thanh khoản đối với cả bên mua và bên bán.
- Rủi ro thanh toán: Bên mua có thể không thực hiện nghĩa vụ thanh toán nếu giá mua trong hợp đồng cao hơn giá thị trường tại thời điểm thanh toán.
- Rủi ro giao hàng: Bên bán có thể không thực hiện giao hàng khi giá thị trường vào ngày giao hàng cao hơn giá đã thỏa thuận trong hợp đồng.
- Rủi ro về giá cả: Sự biến động giá có thể gây ra thua lỗ cho bên mua hoặc bên bán.
5. Kết Luận
Hợp đồng kỳ hạn đang trở thành một công cụ tài chính quan trọng trong thị trường tài chính hiện đại. Với khả năng bảo vệ các nhà đầu tư và doanh nghiệp khỏi những biến động không lường trước được của giá cả, hợp đồng kỳ hạn chắc chắn sẽ tiếp tục thu hút sự quan tâm từ nhiều nhà đầu tư.
Đọc thêm:
