Hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai là hai công cụ tài chính phổ biến trong thị trường tài chính và hàng hóa, được sử dụng để bảo hiểm rủi ro hoặc đầu cơ giá cả. Dù có nhiều điểm tương đồng, nhưng chúng cũng có những khác biệt cơ bản về cách hoạt động và mục đích sử dụng. Dưới đây là sự so sánh giữa hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai.
1. Khái niệm
- Hợp đồng kỳ hạn (Forward contract): Là một thỏa thuận giữa hai bên để mua và bán một tài sản cơ bản tại một thời điểm trong tương lai với giá được thỏa thuận trước vào thời điểm ký kết hợp đồng. Hợp đồng kỳ hạn thường được giao dịch trên thị trường phi tập trung (OTC), giữa các bên tự thỏa thuận điều khoản.
- Hợp đồng tương lai (Futures contract): Là hợp đồng tiêu chuẩn hóa được giao dịch trên sàn giao dịch. Hợp đồng này cũng cam kết việc mua hoặc bán một tài sản tại một thời điểm trong tương lai với giá thỏa thuận trước, nhưng nó được quản lý và bảo đảm bởi sàn giao dịch.
2. Đặc điểm
2.1. Giao dịch và thị trường
- Hợp đồng kỳ hạn: Giao dịch phi tập trung (OTC), không qua sàn giao dịch. Điều này có nghĩa là các điều khoản của hợp đồng (giá, thời hạn, số lượng, chất lượng) có thể linh hoạt theo thỏa thuận của các bên tham gia.
- Hợp đồng tương lai: Giao dịch qua sàn giao dịch tiêu chuẩn như CME hay NYSE. Tất cả các điều khoản của hợp đồng tương lai đều được chuẩn hóa bởi sàn giao dịch, như khối lượng, thời gian đáo hạn, và chất lượng hàng hóa.
b. Thanh toán và đáo hạn
- Hợp đồng kỳ hạn: Thanh toán thường diễn ra vào thời điểm đáo hạn của hợp đồng. Việc thanh toán có thể bằng tài sản thật hoặc tiền mặt.
- Hợp đồng tương lai: Các hợp đồng tương lai yêu cầu thanh toán hàng ngày theo nguyên tắc “mark-to-market”, nghĩa là tài khoản của người nắm giữ hợp đồng sẽ được điều chỉnh hàng ngày dựa trên biến động giá cả. Việc thanh toán cuối cùng diễn ra vào ngày đáo hạn, và có thể bằng tài sản hoặc tiền mặt.
c. Đòn bẩy và rủi ro
- Hợp đồng kỳ hạn: Không yêu cầu ký quỹ, tuy nhiên điều này khiến các bên phải chịu rủi ro đối tác (nguy cơ bên kia không thực hiện nghĩa vụ vào ngày đáo hạn).
- Hợp đồng tương lai: Yêu cầu ký quỹ để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ. Việc này giúp giảm rủi ro đối tác, vì sàn giao dịch sẽ đóng vai trò bảo lãnh cho các bên tham gia.
3. Ưu điểm và nhược điểm
| Loại hợp đồng | Ưu điểm | Nhược điểm |
| Hợp đồng kỳ hạn | – Linh hoạt trong việc tùy chỉnh điều khoản. | – Rủi ro đối tác cao. |
| – Phù hợp với các giao dịch có tính chất đặc thù, không tiêu chuẩn. | – Không có thanh khoản tốt do không giao dịch công khai. | |
| Hợp đồng tương lai | – Tiêu chuẩn hóa giúp thanh khoản cao hơn. | – Thiếu sự linh hoạt về điều khoản hợp đồng. |
| – Giảm thiểu rủi ro đối tác nhờ sự tham gia của sàn giao dịch. | – Yêu cầu ký quỹ và thanh toán hàng ngày có thể gây áp lực tài chính. |
4. Ứng dụng trong thực tế
4.1 Hợp đồng kỳ hạn (Forward Contracts)
- Bảo hiểm rủi ro giá: Các doanh nghiệp sản xuất hoặc kinh doanh hàng hóa thường sử dụng hợp đồng kỳ hạn để bảo vệ giá cả hàng hóa mà họ mua hoặc bán. Ví dụ, một nông dân có thể ký hợp đồng kỳ hạn để bán sản phẩm của mình với giá đã thỏa thuận trước, giúp bảo vệ khỏi sự biến động giá trong tương lai.
- Định giá trong giao dịch ngoại hối: Các công ty quốc tế thường sử dụng hợp đồng kỳ hạn để cố định tỷ giá hối đoái cho các giao dịch trong tương lai, giảm thiểu rủi ro do biến động tỷ giá.
- Giao dịch hàng hóa: Các công ty thương mại có thể sử dụng hợp đồng kỳ hạn để đảm bảo giá mua bán cho các loại hàng hóa như dầu mỏ, kim loại, ngũ cốc, v.v
4.2 Hợp đồng tương lai (Futures Contracts)
- Đầu tư và đầu cơ: Các nhà đầu tư và các quỹ đầu tư sử dụng hợp đồng tương lai để đầu cơ giá, kiếm lợi từ biến động giá của các tài sản cơ sở như chỉ số chứng khoán, hàng hóa hoặc ngoại tệ.
- Bảo hiểm rủi ro cho các nhà sản xuất: Các nhà sản xuất, như nông dân hay công ty khai thác khoáng sản, sử dụng hợp đồng tương lai để bảo vệ giá sản phẩm của họ trước khi sản xuất, giúp đảm bảo lợi nhuận.
- Quản lý danh mục đầu tư: Các nhà đầu tư sử dụng hợp đồng tương lai để điều chỉnh rủi ro trong danh mục đầu tư của họ, bằng cách thiết lập các vị thế ngược chiều với các tài sản mà họ đang nắm giữ.
5. Kết luận
Cả hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai đều là những công cụ hữu ích để bảo hiểm rủi ro hoặc kiếm lời từ sự biến động giá cả. Tuy nhiên, việc lựa chọn giữa hai loại hợp đồng này phụ thuộc vào mục tiêu, nhu cầu và mức độ chấp nhận rủi ro của người tham gia. Trong khi hợp đồng kỳ hạn mang lại sự linh hoạt và riêng tư, hợp đồng tương lai lại cung cấp sự an toàn và thanh khoản cao hơn.
Đọc thêm:
