Chứng khoán phái sinh là một phần quan trọng trong thị trường tài chính, và ngày đáo hạn của các hợp đồng phái sinh đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình xu hướng giao dịch. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu khái niệm phái sinh, tầm quan trọng của ngày đáo hạn, và những lưu ý cần biết khi tham gia giao dịch.
1.Khái Niệm Chứng Khoán Phái Sinh
Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, trong đó giá trị của nó phụ thuộc vào một hoặc nhiều loại tài sản cơ sở, như chứng khoán, chỉ số chứng khoán, hoặc các tài sản khác như nông sản, thực phẩm và kim loại. Các hợp đồng này xác nhận quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan về việc thanh toán và chuyển giao tài sản vào một thời điểm xác định trong tương lai với mức giá đã được thỏa thuận.
Trong thị trường Việt Nam, các sản phẩm chứng khoán phái sinh cho phép nhà đầu tư “đặt cược” vào sự tăng hoặc giảm của giá trị tài sản cơ sở trong tương lai. Nếu giá trị diễn ra đúng như dự đoán, nhà đầu tư sẽ thu được lợi nhuận.
2.Ngày Đáo Hạn Phái Sinh
Đáo Hạn Phái Sinh Là Gì?
Ngày đáo hạn phái sinh, hay còn gọi là Expiration Date, là ngày giao dịch cuối cùng của các hợp đồng phái sinh. Vào ngày này, hợp đồng của tháng hiện tại sẽ được tất toán thành tiền mặt và chuyển sang các hợp đồng cho tháng tiếp theo. Các nhà đầu tư sẽ phải thực hiện quyết định chốt lời hoặc cắt lỗ vào thời điểm này.
Thời Điểm Đáo Hạn
Nhà đầu tư cần lưu ý chọn hợp đồng có tháng đáo hạn phù hợp. Mỗi hợp đồng phái sinh đều nêu cụ thể ngày đáo hạn, được quy định là thứ Năm lần thứ ba trong tháng đáo hạn. Các tháng đáo hạn lần lượt bao gồm tháng hiện tại, tháng kế tiếp và tháng cuối cùng của hai quý gần nhất.
3. Tác Động Của Ngày Đáo Hạn Đến Thị Trường
Ngày đáo hạn phái sinh luôn gây ra những biến động mạnh mẽ trên thị trường. Đây là thời điểm các nhà đầu tư thể hiện rõ ràng vị thế của mình, khi họ có khả năng giao dịch hai chiều và thu lợi nhuận ngay cả trong điều kiện thị trường đi xuống, điều này khiến phái sinh trở thành lựa chọn hấp dẫn cho nhiều nhà đầu tư.
Các hoạt động đáo hạn thu hút sự chú ý đặc biệt vì sự thay đổi đột ngột của chỉ số VN30 trên thị trường chứng khoán cơ sở. Trong khi đó, bản chất của thị trường phái sinh lại tập trung vào việc xác định kết quả lỗ/lãi khi hợp đồng tương lai đến kỳ đáo hạn.
Thống kê từ năm 2017, thời điểm thị trường phái sinh được thành lập, cho thấy các phiên ATC thường có sự biến động lớn trước khi vào thời điểm ATC, với xu hướng giảm giá chiếm ưu thế. Sự chênh lệch giá giữa các mã chứng khoán thường xảy ra trước phiên ATC, do đó các nhà đầu tư cần theo dõi chặt chẽ diễn biến thị trường và phân tích để đưa ra dự báo chính xác.
Trong giai đoạn đáo hạn, thị trường có xu hướng ghi nhận hoạt động bán ra mạnh mẽ từ các khối tự doanh của các công ty chứng khoán, nhằm tận dụng lợi nhuận từ sự chênh lệch giữa chỉ số VN30 và hợp đồng tương lai VN30. Điều này chỉ ra rằng chứng khoán phái sinh tại Việt Nam phù hợp hơn với các tổ chức lớn thay vì các nhà đầu tư cá nhân đơn lẻ.
4. Tác Động Của Thị Trường Cơ Sở Đến Thị Trường Phái Sinh
Thị trường cơ sở có thể có những ảnh hưởng đáng kể đến thị trường phái sinh qua các yếu tố sau:
- Biến Động Giá Cơ Sở: Giá của tài sản cơ sở có thể biến động mạnh vào ngày đáo hạn. Ví dụ, nếu một cổ phiếu quan trọng trong chỉ số VN30 có sự biến động lớn, nó có thể ảnh hưởng trực tiếp đến giá của các hợp đồng phái sinh liên quan.
- Giao Dịch Lớn Trước Giờ Đóng Cửa: Trước thời điểm đóng cửa của thị trường cơ sở, các nhà đầu tư lớn thường thực hiện các giao dịch lớn nhằm tạo ảnh hưởng đến giá đóng cửa. Điều này có thể tạo ra áp lực lên chỉ số VN30 và do đó ảnh hưởng đến giá của hợp đồng phái sinh.
- Hiện Tượng Chênh Lệch Giá (Arbitrage): Các nhà đầu tư chuyên nghiệp có thể tận dụng chênh lệch giữa giá hợp đồng phái sinh và giá tài sản cơ sở để kiếm lợi nhuận. Trong ngày đáo hạn, họ có thể điều chỉnh vị thế của mình trên thị trường phái sinh để tận dụng những cơ hội này.
5. Những Lưu Ý Khi Giao Dịch Ngày Đáo Hạn
Nếu nhà đầu tư không chủ động đóng vị thế của mình trước ngày đáo hạn, Sở Giao dịch Chứng khoán sẽ tự động đóng vị thế đó và tiến hành thanh toán lãi hoặc lỗ dựa trên mức giá đóng cửa của chỉ số VN30. Điều này có nghĩa là hợp đồng sẽ được thanh toán theo giá cuối phiên giao dịch của chỉ số VN30 vào ngày đáo hạn.
Ví dụ: Giả sử nhà đầu tư mua hợp đồng tương lai A với ngày đáo hạn là 20/06/2024. Nếu nhà đầu tư đã đặt lệnh mua hợp đồng với giá 1260, nhưng giá đóng cửa cuối phiên là 1265 và chỉ số VN30 vào cuối phiên ATC là 1281. Nếu nhà đầu tư quyết định bán hợp đồng của mình vào ngày đáo hạn, giá bán sẽ được tính theo giá 1265. Tuy nhiên, nếu họ không đóng vị thế, hệ thống sẽ tự động thực hiện việc này và thanh toán lãi hoặc lỗ dựa trên chỉ số VN30, tức là 1281.
Quản Lý Vị Thế
Quản lý vị thế là một yếu tố quan trọng trong chiến lược đầu tư vào chứng khoán phái sinh. Dưới đây là một số cách quản lý vị thế hiệu quả:
- Đóng Vị Thế Trước Ngày Đáo Hạn: Đây là lựa chọn phổ biến mà nhiều nhà đầu tư chọn để tránh những biến động giá không mong muốn vào ngày đáo hạn. Bằng cách này, họ có thể đảm bảo rằng hợp đồng của họ không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố thị trường bất ổn.
- Giữ Vị Thế Đến Ngày Đáo Hạn: Nếu nhà đầu tư quyết định giữ vị thế cho đến ngày đáo hạn, họ cần xác định rõ mục tiêu mua hoặc bán hợp đồng phái sinh. Quyết định này cần phải dựa trên dự đoán của nhà đầu tư về xu hướng tăng hoặc giảm của thị trường. Đặt mức chặn lỗ và lợi nhuận cũng rất quan trọng để bảo vệ vị thế khỏi các biến động không mong muốn.
6. Kết Luận
Ngày đáo hạn phái sinh là một yếu tố quan trọng trong việc giao dịch chứng khoán phái sinh. Việc hiểu rõ về khái niệm và ảnh hưởng của ngày đáo hạn sẽ giúp các nhà đầu tư chủ động hơn trong việc đưa ra quyết định đầu tư. Hy vọng rằng với những thông tin trong bài viết này, bạn sẽ có thêm kiến thức để tự tin tham gia vào thị trường phái sinh.
Đọc thêm:
